Nervürlü demir, betonarme yapilarda tercih edilen ve yassi demire alternatif olarak üretilen bir donatidir. Nervürlü insaat demiri olarak da anilan nervürlü demir, aslinda demir degil de yüksek mukavemetli bir çelik türüdür. Karbon ve manganez elementlerinden olusur. Betonun mukavemetini arttirmak için kullanilan girintili çikintili bir yapiya sahiptir. 

Genel standart olarak 12 metre uzunlukta üretilen nervürlü demir, prefabrik yapilarda siklikla kullanilir. Istenilen uygulamaya bagli olarak nervürler yani çikintilar farkli boyutlarda ve araliklarda olabilir. Genel olarak bu çikintilarin boyutlari 8 mm ila 40 mm arasinda degisir. Disli yapisi sayesinde betonu daha siki tutabildigi için de insaat projelerinde güvenle kullanilabilir.

Nervürlü demir birçok kullanim alanina sahip çok yönlü bir malzemedir:

• Genellikle beton temelleri güçlendirmek için kullanilir. Nervürler, binanin agirligini daha esit bir sekilde dagitmaya yardimci olarak temelin batmasini veya çatlamasini önler.
• Binanin agirligini desteklemek ve temele aktarmakla sorumlu olan kiris ve sütunlarin yapiminda da nervürlü demir kullanilir. 
• Yamaçlari stabilize etmek ve erozyonu önlemek için kullanilan kaya veya betonla dolu sepetler olan gabyonlarin yapiminda kullanilir. 

Nervürlü Demir Çesitleri Nelerdir?

Çesitli bina uygulamalarinda kullanima uygun, güçlü ve dayanikli bir malzeme olan nervürlü demirin kalinligi, nervürlerin boyutu ve araligi performansini etkiler. Bu nedenle projeye uygun dogru tip nervürlü demirin seçimi önem arz eder. 

Yüzey islemine göre iki ana nervürlü demir türü vardir: Deforme nervürlü demir ve düz nervürlü demir.

Deforme Nervürlü Demir Nedir?

Deforme nervürlü demir, düz nervürlü demirden daha belirgin nervürlere sahiptir. Strese karsi daha dayaniklidir, ancak üretimi maliyeti daha yüksektir. Yüksek dayanikliliga sahip deformasyonlu çelik çubuk, betonarme yapida dogrudan kullanildigi gibi soguk çekme sonrasi ön gerilimli donati çubugu olarak da tercih edilebilir. Genis esnekligi sayesinde insaat alaninda birçok alanda sikça kullanilir.

Deforme edilmis nervürlü demir, yapiya ekstra dayaniklilik saglarken yapilarin çesitli yükler altinda daha iyi performans göstermesini destekler. Binalarin deprem ve diger dogal afetlerde hasara karsi korunmasina yardimci olur. Büyük açiklikli köprüler, yüksek binalar ve diger büyük yapilar gibi projelerde yaygin olarak kullanilir.

Düz Nervürlü Demir Nedir?

Düz nervürlü demirler; sarmal sekil, baliksirti sekli ve hilal sekli olmak üzere üç farkli nervürle üretilir. Bu sekiller, çubugun yüzeyinde daha fazla tutunma saglar. Böylece çubuklar, yapilarin dayanikliligini artirir ve olasi kaymalari engeller. Strese karsi daha az dayanikli olan düz nervürlü demirlerin üretim maliyeti daha düsüktür. Genellikle takviye edici çelik çubugun kaymasi beklenen otoyol kaplamalari veya segmental köprülerde kullanilir. 

Nervürlü Demir ile Düz Demir Arasindaki Fark Nedir?

Nervürlü demir ile düz demir arasindaki farklar maddeler halinde su sekilde:

• Çubuk seklinde nervürsüz bir yapiya sahip olan düz demir, yapilari dik tutmak için kullanilirken nervürlü demir ise yapilarin temeline güç katar. Nervürlü demirlerin yüzeyinde bulunan disler, betonun yapismasini saglayarak kayma gibi olumsuzluklari önlemeye yardimci olur.
• Düz demir, daha elastik bir yapiya sahiptir. Özellikle çati ve kat kirisleri, kolonlar, otoparklar, fabrikalar, binalar, üst geçitler, hangarlar ve çelik konstrüksiyon uygulamalarinda düz demir tercih edilir.
• Çikintilar demir ile beton arasindaki bagin artmasina yardimci oldugu için nervürlü demir, çekme ve kayma gerilmelerine karsi daha dayanikliyken düz demir ise bu gerilmelere karsi daha az dirençlidir.
• Nervürlü demirin üretimi daha maliyetlidir. Ancak uzun süreli kullanilabildigi için uzun vadede daha ekonomik olduklarini söyleyebiliriz. 

Nervürlü Demir Ne Zaman Kullanilmaya Baslandi? 

Ilk kullanimi net olarak bilinmemekle birlikte 19. yüzyilin sonlarinda icat edildigi düsünülmektedir. Üretimini daha ekonomik hale getiren yeni üretim tekniklerinin gelistirilmesinden sonra yani 20. yüzyilin baslarinda daha yaygin olarak kullanilmaya baslandi. 

Türkiyede Nervürlü Demir Ne Zaman Kullanilmaya Baslandi?

Ülkemizde nervürlü demir daha önce kullaniliyor olsa da kullanmak zorunlu degildi. 1999 Gölcük Depremi’nde yikilan binalarin çogunda nervürlü demir kullanilmadigi, baska bir deyisle düz demir kullanilan birçok binanin yikildigi gözlemlendi.1999 depremi sonrasi revize edilen Türkiye Bina Deprem Yönetmeligi ile binalarda nervürlü demir kullanimi zorunlu oldu.

Nervürlü Demir Hakkinda Sik Sorulan Sorular

Nervürlü demirin özellikleri, farki ve avantajlarina degindigimiz yazimizin ardindan bu konuda en çok merak edilen sorulara yanit veren özet bir bölümü asagida bulabilirsiniz.

• Nervürlü demir ne demek? 

Nervürlü demir, yüzeyinde bir dizi birbirine paralel nervür yani çikinti olan bir tür çelik çubuktur. Bu çikintilar demire daha fazla güç ve dayaniklilik kazandirdigi için insaat uygulamalarinda kullanim için idealdir.

• Nervürsüz demir neden yasaklandi?

1999 Gölcük Depremi’nde yikilan binalarin çogunda nervürlü demir kullanilmadigi, baska bir deyisle düz demir kullanilan birçok binanin yikildigi gözlemlendi. Bu nedenle 1999 Türkiye Bina Deprem Yönetmeligi ile binalarda nervürlü demir kullanimi zorunlu hale getirilirken beton içinde siyrilma nedeniyle yikima sebep oldugu tespit edilen düz demir kullanimi yasaklandi. 

• Nervürlü demir neden önemli? 

Nervürlü demirin üzerindeki nervürler, yapinin agirliginin daha esit sekilde dagitilmasina yardimci olur, yapiya daha fazla güç ve dayaniklilik saglayarak binanin bükülmesini veya burkulmasini önler. Böylece kolon ve kirisleri depreme karsi daha dayanikli hale getirir. 

• Nervürün kullanilma sebebi nedir?

Demir, beton yapilarin hayati bilesenlerinden biri. Yapi için kullanilan demir; çekme mukavemeti saglar, çatlaklari önler ve betonun dayanikliligini arttirmaya yardimci olur. Nervürler yani demirin üzerindeki çikintilar betonun demire yapismasini saglayarak kayma gibi olumsuzluklari önlemeye destek olur. Böylece demir ve beton birlikte hareket eder, betonun mukavemeti artar. 

Bu yazimizda nervürlü demir hakkinda merak edilenleri paylastik. Ülkemizde yasanan büyük depremler sonrasinda depreme dayanikli bina konusu gündemimizden düsmez oldu. Depreme dayanikli binalarda kullanilan demir kadar temel ve beton da önemli. Bu konularda bilgi almak isterseniz “Depreme Dayanikli Bina Temeli Hakkinda Tüm Merak Ettikleriniz” yazimizi ve “Perde Beton Nedir? Depreme Karsi Koruma Saglar mi?” yazimizi okuyabilirsiniz.